X
Mało kto zastanawiał się nad tym, skąd wzięła się franczyza. Niektóre źródła uznają znane franczyzowe sieci za prekursorów tego modelu. Okazuje się jednak, że pionerką i pomysłodawczynią franczyzy była kobieta, która rozpoczęła erę światowego franchisingu. Kim była? Jaką franczyzę udało jej się stworzyć?
Martha Matilda Harper - mimo, że jako pierwsza wprowadziła w swoim biznesie system franczyzowy, to nadal jest nieznana opinii publicznej. Dowody historyczne pokazują, że to ona była matką franczyzowego modelu biznesowego, a nie Ray Kroc.
Harper 60 lat przed McDonaldem zbudowała własną sieć salonów fryzjerskich, która była pierwszą tego rodzaju inwestycją w Stanach Zjednoczonych. Martha była nie tylko pionerem franczyzy, ale również inicjatorką nowoczesnego przemysłu salonów fryzjerskich. Ta kobieta zbudowała 500 salonów na całym świecie, w czasach kiedy prawa kobiet nie były tak szerokie, jak współcześnie.
Uboga milionerka
Harper nie pochodziła z bogatego domu. Wychowywała się w z dziewięciorgiem rodzeństwa w jednym pokoju. Jej ojciec z zawodu był krawcem. Mając siedem lat, rozpoczęła pracę jako służąca w bogatym domu a wszystkie zarobione pieniądze oddawała ojcu.
5 lat później Harper rozpoczęła pracę w domu bogatego lekarza, od którego dużo się uczyła i chętnie go słuchała. Lekarz tak polubił małą Marthę, że przed śmiercią podarował jej przepis na tonik do włosów (w tamtych czasach nie było żadnych specyfików na włosy i zazwyczaj myto je wodą i mydłem).
Pomiędzy pracą jako służąca, zaczęła produkować własny tonik na włosy w małej szopie. Następnie, zaczęła przeprowadzać testy wśród kobiet z sąsiedztwa. Pomysł został przyjęty bardzo dobrze.
Z czasem Harper podjęła decyzję o rozpoczęciu prowadzenia własnego biznesu i otworzeniu salonu fryzjerskiego. Salon, który prowadziła wyróżniał się wszystkim. Martha zainwestowała w rozkładany fotel i unikalną umywalkę z wycięciem na szyję.
Matka franczyzy
Szybko kobiety zaczęły interesować się pomysłem Harper. Co więcej, zaczęła otrzymywać prośby o otwarcie salonów w innych miastach. Ostatecznie prośby przerodziły się w petycje. Dlatego Martha rozpoczęła ekspansję, zatrudniając kobiety wywodzące się z podobnego statusu społecznego jak ona. Zatrudniała pokojówki, służące, które odbywały intensywne szkolenia. Brakowało jej jednak kapitału.
Dlatego postanowiła "udostępnić" swój patent innym i stworzyć wspólnie z nimi kolejne salony. Za uiszczoną opłatę wyraziła zgodę na prowadzenie podobnego do niej lokalu, tylko i wyłącznie z jej produktami - pędzlami, tonikami, zlewami etc. Kontrolowała także nowe lokalizacje, oznakowanie i reklamy. Tak, aby wszystko było zgodne z jej koncepcją.
Tak narodziła się franczyza - w 1891 roku Harper otworzyła drugi salon, który został uznany za pierwszą detaliczną franczyzę w USA. Wkrótce pojawiły się nowe franczyzowe punkty w Detroit, Chicago, San Francisco i Baltimore.
Model biznesowy stworzony przez nią był na tyle skuteczny, że do 1941 roku otworzyła aż 134 franczyz w 128 miastach. Działała zarówno w USA, Kanadzie i Europie. Następnie po kilku latach podwoiła produkcję własnych szamponów i zwiększyła ilość franczyzowych punktów. Rozszerzyła także działalność i wprowadziła usługi dla mężczyzn.
W czasach kryzysu, kiedy wiele firm upadało, ona trzymała się swoich cen i koncentrowała na wysokiej obsłudze klienta. Zadowolenie z rzeczy takimi, jakimi są, jest pewnym znakiem spadku - napisała.
Franczyza Harper osiągnęła 500 salonów, a ona stała się jedną z amerykańskich legend. Zgromadziła majątek o wysokości 750 tys. USD. Zmarła w wieku 93 lat ( w 1950 r.). Ostatnie lata spędziła jako staruszka z demencją. Firmę przekazała mężowi i przestała się nią zajmować. Nieobecność Harper w jej biznesie spowodowała niewydolność jej firmy. W 1956 roku mąż Harper sprzedał całą inwestycję.
***
Polecamy także:
Jak zacząć prowadzić gruby biznes w amerykańskim stylu?
