X
Kiedy myślimy o potencjalnych ryzykach mogących wynikać ze stosunku franczyzy, to zazwyczaj dojdziemy do wniosku, że większe ryzyko gospodarcze ponosi franczyzobiorca. Umowa jest zazwyczaj bowiem długa, trudna do wypowiedzenia i wprowadza szereg opłat i obowiązków. Oczywiście ryzyko to jest powiązane z szansą na sukces na rynku, jaka poprzez stosunek franczyzy tworzy się dla franczyzobiorcy. Warto jednak zauważyć, że również franczyzodawca ryzykuje bardzo dużo – pojedynczy franczyzobiorca swoim działaniem może szkodzić wszystkim uczestnikom sieci franczyzowej.
Podstawowym ryzykiem dla franczyzodawcy jest ujawnienie jego tajemnic i sekretów, których przekazanie jest przecież jedną z podstaw umowy franczyzy. Z tego względu w kontekście tego typu umów szczególne znaczenie ma ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa.
Przepisy prawa nie określają jednoznacznie i bezpośrednio czym jest tajemnica przedsiębiorstwa lub tez informacje poufne (określenia te w praktyce redagowania umów bywają używane zamiennie). Spowodowane jest to brakiem możliwości dostosowania ustawy do wszystkich możliwości obrotu gospodarczego. W każdym przypadku inne informacje będą uważane przez strony za dane o szczególnej wartości – a więc za tajemnicę. Chociaż są to informacje, które jedna ze stron chce chronić szczególnie jest niejako zmuszona do ich przekazania. Przekazanie informacji poufnych i umożliwienie korzystania z nich w pewnym określonym zakresie jest nieodłącznym elementem umowy franczyzy. Praktyka najczęściej prowadzi do podpisania dwóch NDA (a więc umów o zachowaniu poufności) – jedno na czas negocjacji warunków umowy, zawierane przed rozpoczęciem rozmów, oraz drugie będące częścią umowy franczyzy, lub stanowiące załącznik do niej.
Tajemnicom przedsiębiorstwa przypisuje się pewne stałe cechy. Muszą to być informacje posiadające wartość gospodarczą. Mogą mieć dowolną postać i być utrwalone na każdym nośniku, albo też nie zostać utrwalone w ogóle. Aby informacje uznać za poufne niezbędne jest również podjęcie kroków w kierunku ich zabezpieczenia. Dodatkowo, nie mogą być to dane powszechnie i łatwo dostępne dla innych przedsiębiorców w danej branży. Spełnienie wszystkich tych przesłanek łącznie sprawi, że określone dane uzyskają status tajemnicy przedsiębiorstwa.
Niezależnie od posiadania wymienionych wyżej cech konieczne jest wskazanie które właściwie informacje uznamy za poufne. Najczęściej są to dane dotyczące warunków umowy i negocjacji oraz informacje finansowe, technologiczne, techniczne, organizacyjne czy know-how. To od stron umowy zależy w jaki sposób uregulują tę kwestię. Należy dogłębnie przemyśleć sposób opisania tajemnicy przedsiębiorstwa w umowie, gdyż co do zasady tylko to będzie podlegać ochronie klauzuli umownej.
Poza określeniem co stanowi tajemnicę należy wskazać jakie działania wobec niej są dopuszczalne a jakie niedozwolone. Najczęściej pozwala się udostępnianie i wykorzystywanie informacji poufnych przez doradców, pełnomocników, przedstawicieli lub inne osoby gdy jest to niezbędne ze względu na wykonywanie umowy franczyzy. Oczywiście zwykle zabrania się kopiowania, udostępniania i wykorzystywania tych danych do jakichkolwiek innych celów. Dodatkowo standardowo wprowadza się obowiązek stosowania odpowiednich zabezpieczeń wobec tajemnic oraz wymóg zwrotu informacji poufnych i ich nośników po zakończeniu obowiązywania umowy oraz usunięcia danych ze wszystkich systemów informatycznych - w takim zakresie jaki jest możliwy.
Każda klauzula, czy też umowa o zachowaniu poufności powinna przewidywać jakie będą następstwa jej naruszenia. Jednym z nich może być prawo do natychmiastowego wypowiedzenia umowy franczyzy, niezależnie od przewidzianych terminów wypowiedzenia i innych warunków z tym związanych. Inną, równie dotkliwą konsekwencją jest obowiązek zapłaty kary umownej. Dzięki niej strona może domagać się zapłaty określonej kwoty za każde dokonane naruszenie, udowadniając jedynie fakt złamania ustaleń umowy. Oznacza to, że nie trzeba wykazywać wysokości szkody, co najczęściej w przypadku tajemnicy jest procesem złożonym, długotrwałym i jednocześnie możliwym do podważenia. Jednocześnie warto zastrzec, że jeżeli rzeczywista szkoda przewyższy wysokość kary umownej, to możliwe jest dochodzenie jej na zasadach ogólnych.
Obie strony umowy franczyzy powinny przemyśleć sposób skonstruowania postanowień dotyczących poufności. Oczywiście najczęściej chronią one franczyzodawcę, jednak nie jest to reguła i zdarza się, że w równym stopniu chronią franczyzobiorcę (chociaż zakres jego tajemnic jest oczywiście mniejszy). Biorąc pod uwagę możliwe konsekwencje należy uznać, że wiedza o tym, które informacje stanowią tajemnice i w jaki sposób się z nimi obchodzić to podstawa prawidłowego wykonywania umowy franczyzy.
***
Polecamy także:
Ochrona znaków towarowych w markach franczyzowych
